Immunoterapia nowotworów. Na czym polega?

Immunoterapia nowotworów to stosunkowo nowa metoda leczenia. W 2016 roku Amerykańskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej (ASCO) uznało immunoterapię raka za największe osiągnięcie onkologii w 2015 roku. Jej działanie polega na wykorzystaniu naturalnych właściwości systemu immunologicznego, którego zadaniem jest zwalczanie różnego rodzaju infekcji w organizmie za pomocą m.in. białych krwinek. W jaki jednak sposób wykorzystywana jest w walce z nowotworami?

W jaki sposób wykorzystuje się immunoterapię?

Immunoterapia to metoda wsparcia organizmu, która wykorzystuje cząsteczki występujące w organizmie i naturalnie przez niego produkowane. W grupie tej znajdują się cząsteczki, które modulują reakcje systemu immunologicznego oraz cząsteczki, które powstają w odpowiedzi na pojawienie się w organizmie intruza w postaci alergenu, wirusa czy nawet komórek rakowych. Dzięki tym właściwościom jest stosowana jako sposób leczenia lub wsparcie organizmu w walce z różnymi chorobami o charakterze autoimmunologicznym. Immunoterapia jest powszechnie stosowana w odczulaniu pacjentów zmagających się z alergiami. Dynamiczny rozwój medycyny pozwolił na wprowadzenie immunoterapii jako jedną z metod walki z nowotworami.

Na czym polega immunoterapia nowotworów?

Organizm, w którym zaczęły rozwijać się komórki rakowe, w naturalny sposób próbuje je zwalczać wysyłając w odpowiedni rejon komórki odpornościowe. Niestety w wielu przypadkach nowotwór posiada zdolność „ukrywania się”, a co za tym idzie, układ immunologiczny nie reaguje w odpowiedni sposób na jego obecność. Przyczyną takiego stanu rzeczy może również być fakt, że komórki nowotworowe rozwijają się ze zdrowych komórek zlokalizowanych w organizmie. W związku z tym reakcja systemu immunologicznego może być niedostatecznie silna, by zwalczyć nowotwór lub organizm nie rozpozna komórek nowotworowych jako obcych. Naukowcom nie udało się jeszcze znaleźć bezpośredniej przyczyny, ale stworzyli metodę, która jest w stanie pobudzić organizm do samodzielnej walki z komórkami nowotworowymi. Mowa o immunoterapii nowotworów, w ramach której pacjent przyjmuje leki stymulujące jego układ odpornościowy. W większości przypadków stanowi ona uzupełnienie dla standardowych metod walki z nowotworem takich, jak chemioterapia czy radioterapia.

Immunoterapia w leczeniu nowotworów

Immunoterapia nowotworów dzieli się na dwa rodzaje, a ich wyróżnikiem jest sposób wywoływania odpowiedzi organizmu:

• Immunoterapia swoista (celowana) - jej działanie polega na skierowaniu systemu odpornościowego na określony rodzaj komórek, w celu ich zwalczenia; zaliczają się do niej szczepionki antynowotworowe i przeciwciała monoklonalne;
• Immunoterapia nieswoista (niespecyficzna) - stymulująca system odpornościowy w celu pobudzenia jego ogólnego działania; zaliczają się do niej substancje immunostymulujące, monocyty cytokiny oraz komórki LAK.

Dodatkowo immunoterapia swoista dzieli się na czynną i bierną. Szczepionki wykorzystywane w ramach immunoterapii czynnej, są tworzone na podstawie komórek nowotworowych pochodzących od chorego lub antygenów nowotworowych. Natomiast immunoterapia bierna wykorzystuje szczepionki zawierające przeciwciała, najczęściej są to przeciwciała monoklonalne, które kierowane są przeciw konkretnym komórkom. Z kolei immunoterapia nieswoista wykorzystuje leki, których zadaniem jest zahamowanie rozwoju nowotworu oraz pobudzenie układ odpornościowego do intensywniejszego działania i zwalczania komórek nowotworowych.

Kiedy stosowana jest immunoterapia?

Badania nad reakcjami systemu odpornościowego wobec komórek rakowych nadal trwają, a sama metoda immunoterapia jest stale rozwijana. Na chwile obecną prowadzonych jest wiele badań klinicznych obejmujących inne cząsteczki, które najprawdopodobniej już niebawem zostaną wprowadzone do stosowania na szerszą skalę. Na chwilę obecną w Polsce refundacją objęta jest immunoterapia raka płuca, czerniaka, raka nerki, nowotworów głowy i szyi oraz chłoniaka Hodgkina.