Jakie badania wykonać u dziecka? 6 najważniejszych badań

Badania profilaktyczne to ważny temat nie tylko u dorosłych, ale także (a właściwie zwłaszcza) u dzieci. Należy je wykonywać regularnie – najlepiej co roku, co w przypadku małych pacjentów jest konieczne ze względu na intensywność rozwoju i wchodzenie w kolejne jego etapy. Aby przebiegał on bez problemów ważna jest kontrola stanu organizmu, która jest możliwa jedynie przez wykonanie badań. Kiedy udać się do lekarza? Jakie badania krwi zrobić profilaktycznie dziecku? Jak się przygotować?

Bilans zdrowia – kiedy należy go zrobić?

Bilans zdrowia powinno przejść każde dziecko po ukończeniu drugiego roku życia. Obejmuje on pomiar wzrostu i wagi, badanie sprawności narządów wzroku, słuchu oraz mowy. Ponadto, dziecko jest osłuchiwane w celu wykrycia ewentualnych nieprawidłowości w pracy serca i układu oddechowego. Przeprowadzane jest także badanie palpacyjne brzucha oraz sprawdzone zostaje, czy zewnętrzne narządy płciowe rozwijają się w prawidłowy sposób. Ocenie zostaje poddany również sposób poruszania się, co pozwala na wychwycenie zaburzeń w układzie kostno-stawowym. Bilans zdrowia dziecka powinien być przeprowadzany na określonych etapach rozwoju – obowiązkowo dotyczy on dzieci w wieku 2, 4, 6, 10 lat, a także nastolatków w wieku 14, 16 i 18 lat.

Profil dziecka – co to takiego?

Profil dziecka to szereg różnych badań, których wykonanie pozwala na dokładną ocenę stanu zdrowia dziecka. Ich wykonanie jest szczególnie ważne w przypadku, gdy dziecko jeszcze nie jest w stanie powiedzieć co mu dolega. Analiza wyników tych badań daje pełny obraz tego, co dzieje się w organizmie małego pacjenta i tym samym, umożliwia lekarzowi wybranie odpowiedniego leczenia. Jakie badania zrobić profilaktycznie dziecku?

1. Morfologia krwi

Morfologia krwi to podstawowe badanie, często stanowiące punkt wyjścia do dalszej diagnostyki. Jej wynik daje ogólny pogląd na stan zdrowia, a zestawiony z wynikami innych badań pozwoli na wykrycie ewentualnych nieprawidłowości. Badanie krwi obejmuje liczbę zarówno czerwonych, jak i białych krwinek, a także stężenie hemoglobiny oraz hematokryt.

2. OB (Odczyn Biernackiego)

Badanie OB pozwala na wykrycie stanu zapalnego w organizmie, które jest określane na podstawie szybkości, z jaką w ciągu 1-2 godzin opadają pobrane czerwone krwinki. Wynik dodatni nie wskazuje na konkretną przyczynę infekcji dlatego niezbędne jest przeprowadzenie dalszej diagnostyki.

3. Poziom żelaza

Żelazo to jeden z kluczowych dla rozwoju mikroelementów – zapotrzebowanie na nie w okresie wzrastania jest bardzo duże, a jego zaspokojenie bywa stosunkowo trudne. Jego niedobory mogą prowadzić do rozwoju anemii, która może powodować zmęczenie, bóle głowy i ogólne pogorszenie samopoczucia, a także tachykardię i obniżenie ciśnienia krwi. Spadek zawartości żelaza we krwi może być sygnałem informującym o rozwoju poważnego schorzenia – np. nowotworu szpiku kostnego.
Normy poziomu żelaza u dzieci:

• Niemowlęta 0-6 miesięcy 36–156 ug/dl;
• Dzieci 6 miesięcy-15 lat: 43-184 ug/dl;
• Dziewczynki >15 lat: 37-145 ug/dl;
• Chłopcy >15 lat: 59-158 ug/dl.

4. ASO (odczyn antystreptolizynowy)

Badanie ASO pozwala na wykrycie antygenu paciorkowca typu A we krwi. Jego obecność świadczy o tym, że dziecko jest nosicielem lub w przeszłości przechodziło zakażenie paciorkowcem. W szczególności zalecane jest dzieciom, które chorowały już na anginę (zwłaszcza ropną) lub szkarlatynę. W obu przypadkach do objawów należy silny ból gardła i wysoka gorączka.

5. CRP (Białko C-reaktywne)

CRP jest białkiem ostrej fazy, które wytwarza wątroba, gdy w organizmie rozwija się stan zapalny. Jest zalecane przy podejrzeniu infekcji bakteryjnej, wirusowej, grzybiczej lub pasożytniczej, a także podejrzeniu chorób autoimmunologicznych i nowotworów. Podwyższonemu CRP często towarzyszy gorączka, która jest jednym ze wskazań do wykonania badania. Ponadto, otrzymany wynik może pomóc w zidentyfikowaniu konkretnej infekcji - CRP na poziomie 40-200 mg/l świadczy o infekcji bakteryjnej, a 20-40 mg/l oznacza, że infekcja ma najprawdopodobniej charakter wirusowy.

6. Badanie ogólne moczu

W skład moczu wchodzi wiele substancji, których poziomy pomagają w ocenie stanu zdrowia i wykryciu nieprawidłowości w działaniu takich narządów, jak nerki, wątroba i trzustka. Badanie ogólne moczu jest podstawowym badaniem pozwalającym wykryć infekcję układu moczowego. W ramach badania sprawdzane jest pH moczu oraz obecność białka, cukru i krwi. Ponadto, analizie poddawana jest barwa i przejrzystość moczu. Aby wynik był jak najbardziej zgodny ze stanem faktycznym mocz musi zostać pobrany na czczo, najlepiej z samego rana, ze środkowego strumienia. Przed pobraniem okolice intymne dziecka należy umyć. Zaleca się, by badanie moczu dziecka było wykonywane co 2 lata, chociaż najlepiej wykonywać je co roku, wraz z okresowym badaniem krwi.

Pobranie krwi u dziecka

Pobranie krwi u dziecka może okazać się wyzwaniem. Zabieg ten nie należy do najprzyjemniejszych i może budzić lęk zwłaszcza u najmłodszych pacjentów. Dlatego, aby uniknąć komplikacji, a także zbędnej dawki stresu, warto się do niego przygotować we właściwy sposób.

Zadbaj o nawodnienie dziecka

Bardzo ważną kwestią jest zadbanie o odpowiedni poziom nawodnienia organizmu. Odwodnienie sprawia, że krew staje się gęstsza, a żyły są mniej widoczne, co wiąże się z komplikacjami w postaci utrudnionego wkłucia i słabego przepływu krwi, które często uniemożliwiają pobranie próbki. W celu uniknięcia takich problemów wystarczy podać dziecku wodę (ważne by była to woda, a nie sok) na minimum pół godziny przed zabiegiem.

Zadbaj o bycie na czczo

Kluczowe dla otrzymania prawidłowego wyniku jest zadbanie o to by dziecko przystąpiło do badania na czczo lub najwcześniej 3 godziny po lekkim posiłku. Posiłek spożyty na krótką chwilę przed badaniem zaburzy wynik np. poprzez znaczne podwyższenie poziomu cukru we krwi lub zwiększenie liczby białych krwinek. Zwykle zaleca się, by badania krwi wykonywać do godziny 10.

Zadbaj o komfort psychiczny dziecka

Pobranie krwi u dziecka często wiąże się z lękiem, które dotyczy nie tylko dzieci, ale także samych rodziców. Należy mieć na uwadze, że nadmierne zdenerwowanie dorosłych bardzo łatwo może udzielić się również małym pacjentom. Dlatego ważne jest zachowanie spokoju oraz wcześniejsze wyjaśnienie dziecku, na czym będzie polegać cała procedura – im dokładniejszy będzie opis, tym mały pacjent będzie lepiej przygotowany na nowości i mniej przestraszony. Dobrym rozwiązaniem jest przedstawienie zabiegu pobrania krwi jako ciekawą przygodę, a samo ukłucie igłą można przyrównać do ukąszenia przez komara.

Kilka słów podsumowania

Każdy z wyników należy konsultować z lekarzem. Diagnozy nie powinniśmy szukać na własną rękę np. w Internecie – dostępna tam wiedza daje tylko ogólny pogląd na sytuację lub zawierać błędne informacje. W przypadku tak ważnej kwestii, jak zdrowie dziecka konieczna jest opinia eksperta, który w razie uzyskania nieprawidłowych wyników badania krwi dobierze właściwą metodę leczenia.