Terapia celowana molekularnie. Na czym polega?

Terapia celowana molekularnie to jedna z najnowszych i najbardziej obiecujących metod terapii onkologicznej, którą naukowcy uznają za przyszłość leczenia raka. Zaliczana jest do medycyny personalizowanej, czyli opierającej się na wiedzy na temat zmian nowotworowych na poziomie molekularnym, która różni się w zależności od pacjenta. Dzięki takiemu podejściu możliwe jest przygotowanie indywidualnego leczenia, zoptymalizowanego pod potrzeby danego przypadku. Głównym celem jest wykrycie, a następnie zablokowanie mechanizmu odpowiadającego za rozwój choroby nowotworowej. Co jeszcze warto wiedzieć?

Terapia celowana molekularnie — na czym polega?

Rozwój genetyki oraz zwiększenie wiedzy na temat biologii nowotworów pozwoliły na zidentyfikowanie cech charakterystycznych dla ich danego rodzaju. Dzięki temu możliwe stało się obranie podejścia w leczeniu nowotworów, które skupia się na celowaniu w konkretne zaburzenie genetyczne. Terapia celowana molekularnie zaliczana jest do chemioterapii, jednak w jej ramach stosuje się leki, które są planowane molekularnie. Oznacza to, że w przeciwieństwie do typowych cytostatyków, skupiają się na konkretnych mechanizmach komórkowych. Identyfikacja zmiany genetycznej, która odpowiada za rozwój zmian nowotworowych, pozwala na ukierunkowanie leku na jej specyficzne cechy. W efekcie następuje zablokowanie mechanizmów i receptorów komórek nowotworowych, które stanowią tzw. cel molekularny.

Leczenie molekularne — zalety i skuteczność

Jednym z najważniejszych etapów leczenia molekularnego jest identyfikacja celu molekularnego, będącego źródłem choroby. W tym celu niezbędne jest przeprowadzenie dokładnej analizy genetycznej komórek nowotworu. Skuteczność takiej terapii wynika z możliwości indywidualnego dopasowania leczenia do typu zmian genetycznych i zawartych w nich informacji, odpowiadających za rozwój choroby. Precyzja leczenia molekularnego przekłada się na zwiększenie szans na wyleczenie oraz zmniejszenie negatywnego wpływu terapii na kondycję pacjenta. Terapia celowana molekularnie charakteryzuje się mniejszą toksycznością, wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka powikłań i ograniczeniem skutków ubocznych.

Terapia celowana molekularnie — kiedy jest stosowana?

Dotychczas Europejskie Towarzystwo Onkologii Medycznej zaakceptowało około 20 markerów, umożliwiając dopuszczenie ich do praktyki klinicznej. Aktualnie terapia celowana molekularnie może być stosowana w następujących przypadkach:

• Rak jelita grubego;
• Czerniak;
• Rak podścieliskowy żołądka;
• Rak płuc;
• Rak piersi.

W ramach ich leczenia stosowane są różne leki, których działanie ukierunkowane jest na specyficzne zmiany genetyczne odpowiadające za genezę danego przypadku.

Terapia celowana molekularnie — dostępność

Terapia celowana molekularnie zajmuje bardzo ważne miejsce w leczeniu onkologicznym. Dotychczas udało się opracować metody będące skuteczne w ramach leczenia kilku rodzajów nowotworów. Duża część zdiagnozowanych pacjentów nadal wymaga włączenia innych sposobów terapii — zabiegu chirurgicznego, chemioterapii, radioterapii lub terapii hormonalnej.

Pomimo udowodnionej wysokiej skuteczności terapii celowanej molekularnie, nie uzyskało ono pełnego finansowania z Narodowego Funduszu Zdrowia. Aktualnie do leczenia tą metodą kwalifikowani są jedynie niektóre przypadki. Obecnie w ramach refundacji NFZ dostępne są leki takie jak niwolumab, ipilimumab, pembrolizumab, atezolizumab, durwalumab i awelumab. Wiele metod znajduje się aktualnie na etapie badań klinicznych, w tym również immunoterapia CAR-T.