Kalcytonina - marker nowotworowy. Kiedy go wykonać?

Wśród badań wykonywanych w ramach diagnostyki nowotworów znajdują się markery. Jednym z powszechnie sprawdzanych markerów jest kalcytonina. Jej wyższe stężenie niż normalne może wskazywać na obecność choroby nowotworowej lub wykryć nawrót choroby po leczeniu.

Kalcytonina - co to jest?

Kalcytonina jest hormonem polipeptydowym i jest zbudowana z 32 aminokwasów. W przeciwieństwie do wielu innych hormonów, produkcja kalcytoniny nie jest regulowana przez przysadkę mózgową a tarczycę. Dokładniej to przez komórki przypęcherzykowe (komórki C). Stężenie kalcytoniny uzależnione jest przede wszystkim stężeniem jonów wapnia we krwi. Wynika to z wrażliwości receptorów komórek C tarczycy na stężenie jonów wapnia. Zależność ta, w przypadku wzrostu stężenia wapnia, objawia się zwiększeniem wydzielania kalcytoniny. Natomiast spadek stężenia jonów wapnia powoduje zmniejszenie wydzielania hormonu.

Kalcytonina - jaka jest jej funkcja w organizmie?

Kalcytonina odpowiada za prawidłowe działanie gospodarki fosforowo-wapniowej poprzez regulację stężenia wapnia we krwi. Głównym działaniem kalcytoniny jest hamowanie resorpcji wapnia, i tym samym zapobiega odwapnieniu kości. Wyższe stężenie jonów wapnia pobudza tarczycę do wydzielania kalcytoniny, która powoduje obniżenie jego poziomu we krwi. Kalcytonina wywiera swoje działanie głównie poprzez powstrzymywanie osteoklastów przed demineralizacją kości. Dodatkowo kalcytonina zmniejsza wchłanianie zwrotne wapnia, fosforu i sodu w kanalikach nerkowych oraz zmniejsza wydzielanie soku żołądkowego.

Kalcytonina - nadmiar

Namiar kalcytoniny pojawia się najczęściej w dwóch przypadkach. Jednym z nich jest nadmierny rozrost komórek C, a drugim raka rdzeniasty tarczycy - nowotwór złośliwy.

Do objawów raka rdzeniastego tarczycy zalicza się:

• wyczuwalny guz na szyi,
• bolesność tarczycy
• problemy z połykaniem,
• chrypka,
• biegunka,
• powiększenie węzłów chłonnych.

Wysoki poziom kalcytoniny może występować także przy innych schorzeniach. Dotyczy to nadczynności przytarczyc, hipergastrynemii, dysfunkcji nerek, chorobach płuc, nowotworach neuroendokrynnych trzustki i układu oddechowego, a także czerniaku i białaczce. Wyższe stężenie kalcytoniny obserwowane jest również w czasie ciąży i laktacji, a także po wysiłku fizycznym. Poziom kalcytoniny zwykle wzrasta podczas porodu i u noworodków. Kalcytonina może być również wytwarzana przez niektóre nowotwory płuc.

Kalcytonina a rak rdzeniasty tarczycy

Kalcytonina to bardzo specyficzny marker nowotworowy, który pozwala na wykrycie nowotworów tarczycy. Nowotwory złośliwe, takie jak rak rdzeniasty tarczycy, często powodują zwiększenie wydzielania kalcytoniny. Sam rak rdzeniasty tarczycy, należy do rzadkich nowotworów złośliwych, a jego występowanie może wynikać z predyspozycji genetycznych (takich jak MEN2) lub być wynikiem spontanicznej mutacji.

Więcej o nowotworach tarczycy: Guz tarczycy - objawy, diagnoza, leczenie

Kalcytonina - badanie poziomu

W celu wykonania badania konieczne jest pobranie próbki krwi, która następnie przekazywana jest do laboratorium. Badanie poziomu kalcytoniny zlecane jest m.in. w następujących przypadkach:

Diagnostyka raka tarczycy u pacjentów z guzkami;
Badania przesiewowe w kierunku dziedzicznego raka rdzeniastego tarczycy;
Monitorowanie pooperacyjne w kierunku raka rdzeniastego tarczycy – wzrost stężenia kalcytoniny wiąże się z nawrotem choroby.

Więcej o badaniach, które warto wykonać w ramach profilaktyki nowotworów: Profilaktyka raka - jakie badania wykonać?

Kalcytonina - jakie są normy?

Norma kalcytoniny zależna jest zarówno od wieku, jak i płci. Stężenia kalcytoniny we krwi niemowląt są wysokie, następnie w dzieciństwie gwałtownie spadają, a przez resztę życia pozostają na względnie stałym poziomie. Poziom kalcytoniny jest zwykle wyższy u osób o większej masie ciała. Poziom kalcytoniny może być podwyższony u pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek i nadczynnością przytarczyc, białaczką oraz rzadszymi schorzeniami, takimi jak: zespół mieloproliferacyjny, zespół Zollingera-Ellisona, autoimmunologiczne zapalenie tarczycy czy drobnokomórkowy rak płuca. Stosowanie niektórych leków (np. epinefryny, doustnych środków antykoncepcyjnych) może wpływać na poziom kalcytoniny – przed zleceniem badania należy poinformować lekarza o przyjmowanych lekach.