Szczepionka na raka — przyszłość onkologii

Szczepionki stosuje się powszechnie w celu ochrony przed poważnymi infekcjami. Ich zadaniem jest szkolenie organizmu do lokalizowania i niszczenia szkodliwych czynników wewnątrz organizmu — m.in. drobnoustrojów. Jednak czy istnieje coś takiego jak szczepionka na raka?

Szczepionka a nowotwory

Wielu osobom szczepienia kojarzą się wyłącznie z zabezpieczaniem organizmu przed zachorowaniem na grypę. Natomiast szczepionka na nowotwory brzmi dla nich jak pieśń przyszłości. Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że szczepienia już teraz stanowią element zarówno profilaktyki, jak i samego leczenia nowotworów. Co więcej, dziedzina ta jest stale rozwijana, a postępy wydają się być coraz większe i bardziej spektakularne.

Szczepionka na raka — co to takiego?

Szczepionki stosowane w onkologii dzielą się na dwie grupy ze względu na moment, w którym są podawane — zanim w organizmie pojawią się zmiany nowotworowe i po wykryciu tych zmian, w ramach leczenia.

Szczepionki stosowane w ramach profilaktyki raka

Szczepionką, która już teraz bierze ogromny udział w profilaktyce nowotworów, jest szczepionka na HPV. Wirus, przed którym chroni ona ludzki, znacząco podwyższa ryzyko rozwoju nowotworu pochwy, macicy, a także odbytu oraz nowotworów w obrębie jamy ustnej. Skuteczność szczepionki została udowodniona w wielu badaniach na całym świecie. Kluczowym warunkiem utrzymania efektywności jest zaszczepienie całej populacji — nie tylko kobiet, ale również mężczyzn. Kolejną szczepionką, która pełni istotną rolę w profilaktyce, jest szczepionka przeciw żółtaczce typu B. Wirus zapalenia wątroby typu B stanowi czynnik podwyższający ryzyko zachorowania na raka wątroby.

Szczepionki stosowane w czasie leczenia raka

Oprócz szczepionek zapobiegających rozwojowi nowotworów istnieją również szczepionki, które stosowane są w ramach leczenia. Określa się je mianem szczepionek leczniczych lub terapeutycznych. Leczenie nowotworów za ich pomocą to immunoterapia, której podstawą jest podniesienie efektywności systemu odpornościowego w celu skuteczniejszej walki z rakiem. W zależności od obranej strategii szczepionki lecznicze mogą zapobiegać nawrotowi choroby, niszczyć komórki rakowe, które mogły pozostać w organizmie lub hamować dalszy rozwój guza.

Szczepionka na nowotwory — dla kogo?

Zgodnie z tym co zostało wspomniane wyżej, dla pełnej skuteczności szczepionki na HPV niezbędne jest zaszczepienie całej populacji. Szczepienia te powinny się rozpocząć możliwie jak najwcześniej, przed rozpoczęciem współżycia. Co istotne, niezbędna jest poddanie szczepieniu także chłopców i mężczyzn, którzy również narażeni są na infekcję wirusową. Szczepienie na HPV nie jest obowiązkowe w większości krajów, w tym również w Polsce. Warto jednak zadbać o jego wykonanie na własną rękę, by zapobiec rozwojowi nowotworu. Z kolei szczepionka przeciw wzw B znajduje się w Programie Szczepień Ochronnych i jest obowiązkowa. Poddaje się ją w 3 dawkach na przestrzeni pierwszych 7 miesięcy życia oraz w grupach podwyższonego ryzyka.

Szczepionka mRNA na raka — przyszłość leczenia onkologicznego?

Wiele osób przez to pojęcie rozumie remedium na wszystkie rodzaje nowotworów i sposób na skuteczną profilaktykę. Prace nad takimi rozwiązaniami trwają, jednak do zakończenia ich jednoznacznym sukcesem jest jeszcze daleka droga. Jedynie nieliczne idee dotarły do etapu badań klinicznych. Jednym z bodźców, które wbrew wszystkim przesłankom, przyczyniły się do szybszego rozwoju prac nad szczepionką na raka, była pandemia COVID-19. Przyspieszenie badań wynikało z potrzeby opracowania szczepionek bazujących na mRNA, na którym bazowała większość rozwijanych pomysłów związanych z nowotworami.