Zdrowie psychiczne a walka z nowotworem. Jak przezwyciężyć trudności?

Rak jako choroba, dotyka nie tylko ciało, ale także umysł. Wiele z chorujących na nią osób odczuwa znaczące zmiany dotyczące emocji i zdrowia psychicznego. Czasami stanowią one przeszkodę w codziennym funkcjonowaniu, demotywując i odbierając chęci do działania. Jak zatem radzić sobie z trudnościami?

Psychika osoby chorej na raka

Rozpoznanie choroby może wpłynąć na zdrowie emocjonalne zarówno pacjentów, jak i ich bliskich. Typowymi uczuciami, które odczuwane są w wyniku tego doświadczenia, są niepokój, stres i przygnębienie. Wpływają one na wiele sfer życia — relacje z najbliższymi, pracę, a nawet codzienne obowiązki. Warto pamiętać, że każda osoba inaczej reaguje na stresory i każda osoba inaczej radzi sobie z emocjami. Ważnym etapem, pozwalającym na przepracowanie emocji, jest ich zidentyfikowanie.

Wyparcie
W diagnozę często trudno jest uwierzyć i zaakceptować. U wielu osób uruchamia ona mechanizm wyparcia. Pojawia on się jako nieświadoma odpowiedź organizmu na czynniki przywołujące przykre uczucia. Okres wyparcia w większości przypadków stanowi czas dostosowania się do zaistniałej sytuacji. Zdarza się jednak, że etap ten trwa zbyt długo, uniemożliwiając podjęcie leczenia. W takiej sytuacji konieczna jest pomoc psychologa.

Złość
Uczucie to jest silnie powiązane ze strachem, paniką, frustracją, a także bezsilnością. Ich okazywanie jest niezwykle trudne, dlatego wiele osób trzyma je w sobie. Kumulujące się negatywne emocje źle wpływają na zdrowie i mogą powodować nagłe wybuchy złości, które oddziaływają na otoczenie. Od takich uczuć często nie da się uwolnić, nawet z pomocą specjalisty. Można natomiast nauczyć się je akceptować i sobie z nimi radzić.

Strach
To jedna z najsilniejszych emocji, która pojawia się w momencie diagnozy. Wywoływany jest przez złe samopoczucie oraz troskę o bliskich, pracę, finanse, a także lęk związany z wizją śmierci. Jednym z narzędzi, pomocnych w radzeniu sobie ze strachem jest wiedza. Ma ona kluczowe znaczenie zarówno przed, w trakcie, jak i po zakończeniu leczenia. Informacje pomogą w lepszych przygotowaniu na możliwe scenariusze przebiegu choroby. Poszukując ich, należy sięgać po wiarygodne i sprawdzone źródła.

Panika i niepewność
Stres związany z diagnozą może wywołać uczucie strachu i psychicznego dyskomfortu oraz szereg reakcji utrudniających normalne funkcjonowanie. Niepokój wynikający ze stresorów objawia się m.in. szybszym biciem serca, bólem głowy, brakiem apetytu, roztrzęsieniem, uciskiem w klatce piersiowej, problemami ze snem. W rezultacie efektywność leczenia onkologicznego może zostać ograniczona. Duże dawki stresu zwiększają także ryzyko pojawienia się ataków paniki.

Samotność
To emocja, która pojawia się najczęściej. U wielu osób pojawia się przekonanie, że są osamotnione w diagnozie — same będą musiały zmierzyć się z chorobą i nikt nie rozumie tego, przez co przechodzą. Jednym ze sposobów na poradzenie sobie z tym uczuciem jest zapisanie się do grupy wsparcia np. grupy na Facebooku, której członkowie zmagali się z podobnymi sytuacjami.

Jak radzić sobie ze stresem?

Sposobów radzenia sobie ze stresem istnieje wiele. Daje to możliwość wyboru techniki, która będzie najlepiej dopasowana do potrzeb danej osoby. Dla wielu osób doskonałym sposobem na odstresowanie jest joga, która w ostatnich latach zyskała na popularności. Techniką, która czerpie wiele z jogi, jest trening autogenny polegający na wywołaniu odczuć zbliżonych do medytacji, czy stanu hipnozy. Efektem sesji jest obniżenie ciśnienia krwi i spowolnienie oddychania, stanowiących naturalną reakcję relaksacyjną organizmu. Wiele osób czerpie ogromną przyjemność ze słuchania muzyki relaksacyjnej. Kompozycje zaliczane do tej kategorii bazują na kojących dźwiękach instrumentów i powolnym tempie, a także dźwiękach natury.

Czytaj więcej: Techniki relaksacji — skuteczne sposoby na odstresowanie

Jak wspierać osobę chorą na raka?

Diagnoza może okazać się trudnością także dla otoczenia. Wiele osób, często nieświadomie, wycofuje się z relacji z osobą chorą, bojąc się popełnienia gafy lub po prostu nie potrafiąc odnaleźć się w tej sytuacji. Dla wielu osób chorujących na raka jednym z największych lęków jest osamotnienie, wykluczenie i niezrozumienie ze strony otoczenia. Jak zatem wspierać osobę chorą na raka? Jeżeli chcemy wspierać bliską nam osobę, która zmaga się z tą chorobą, powinniśmy przede wszystkim uważnie obserwować i słuchać. Pomoc takiej osobie może mieć różnorodny charakter — od zwykłej rozmowy telefonicznej po wyręczenie w codziennych obowiązkach.

Rak a depresja — jak sobie z nią radzić?

Depresja dotyczy wielu pacjentów onkologicznych. Bardzo istotne jest jak najwcześniejsze rozpoznanie zmian w psychice, a następnie sięgnięcie po pomoc. Towarzyszą jej m.in. długotrwałe uczucie smutku, nerwowość, odrętwienie, apatia, poczucie bezradności, trudność w koncentracji, brak zainteresowania życiem codziennym, a także myśli samobójcze. W przypadku pojawienia się tych ostatnich należy bezzwłocznie zwrócić się do lekarza. Oprócz zmian w zachowaniu i emocjonalności mogą pojawić się zmiany także fizyczne, takie jak problemy ze snem (bezsenność lub nieustanna chęć snu), przewlekłe zmęczenie, przyrost lub utrata masy ciała, bóle głowy i problemy ze strony układu trawiennego (np. biegunki).

Próba poradzenia sobie z depresją na własną rękę w wielu przypadkach z góry jest skazana na klęskę. W zdiagnozowanej chorobie — depresji, konieczne jest leczenie farmakologiczne. Oprócz tego niezbędna jest również psychoterapia. Często zalecane przez różne źródła sposoby, takie jak np. Spacery czy przebywanie w otoczeniu natury, są elementem, który może jedynie wspomagać walkę z depresją. W żaden sposób nie stanowią na nią remedium.

Wsparcie psychologiczne dla chorych na raka

Naukowcy badający to zagadnienie wskazują, że leczenie onkologiczne powinno obejmować również rutynowe badania psychologiczne. Sięgając po pomoc psychologiczną, warto wybrać specjalistę w dziedzinie wsparcia pacjentów onkologicznych, którym jest psychoonkolog. Kontakt z nim zwykle polega na wywiadzie i diagnozie, a także na wspólnym określeniu celów pracy. Model pracy dostosowywany jest w oparciu o indywidualne potrzeby pacjenta, które w dużej mierze wynikają z etapu choroby i przebiegu leczenia. Pomoc psychologa pomaga w lepszym zrozumieniu emocji, sprawniejszym przejściu przez leczenie oraz pojawiające się trudne momenty.