Badania profilaktyczne dla kobiet. Lista najważniejszych badań

W przypadku żeńskiej części populacji zdrowe nawyki takie, jak aktywność fizyczna, zbilansowana dieta czy umiejętność radzenia sobie ze stresem, stanowią ważną część profilaktyki wielu schorzeń. Jednym z takich nawyków są również badania profilaktyczne dla kobiet, pozwalające na wczesne wykrycie zmian w organizmie, mogących stanowić potencjalne zagrożenie dla zdrowia. Należy jednak pamiętać, że kluczową rolę w ich skuteczności odgrywa systematyczność. Regularnie wykonywanie badania profilaktyczne mogą z powodzeniem ratować życie. Zatem o jakich badaniach nie można zapomnieć?

Badanie ciśnienia krwi

Wśród badań profilaktycznych dla kobiet nie może zabraknąć badania ciśnienia krwi. W przypadku, gdy ciśnienie krwi utrzymuje się poniżej 120/80 mm Hg (wartość ta jest uznawana za prawidłowy wynik), to badanie powinno być wykonywane co najmniej raz na dwa lata. Zalecenie to dotyczy już osób po 20 roku życia. Natomiast osoby dorosłe w wieku 40 lat i starsze, a w także osoby otyłe i znajdujące się w grupie zwiększonego ryzyka, powinny wykonywać badanie ciśnienia krwi corocznie. W przypadku takich osób oraz osób ze stwierdzonym nadciśnieniem warto zainwestować we własny ciśnieniomierz, który pozwoli na bieżące monitorowanie ciśnienia.

Kontrola cholesterolu

Lipidogram, bo o nim mowa, to badanie wykonywane w celu oceny ryzyka rozwoju chorób serca i udaru mózgu. W przypadku osób powyżej 20. roku życia, badanie poziomu cholesterolu powinno być wykonywane co najmniej raz na pięć lat. W idealnym przypadku poziom cholesterolu powinien wynosić mniej niż 200 mg/dl. Co ważne, graniczny górny odczyt wynosi od 200 do 239 mg/dl. Osoby znajdujące się w grupie ryzyka występowania chorób serca lub udaru mózgu, częstotliwość wykonywania tego badania powinny skonsultować z lekarzem - możliwe, że konieczne będzie jego częstsze wykonywanie.

Poziom glukozy we krwi

Zaleca się by kobiety około 45. roku życia, w ramach badań profilaktycznych co trzy lata wykonywały badanie poziomu glukozy krwi. Badanie to pozwala na wykrycie cukrzycy lub stanu przedcukrzycowego. Kobiety znajdujące się w grupie podwyższonego ryzyka - cierpiące na otyłość lub u których choroba była diagnozowana wśród członków rodziny, badanie poziomu glukozy we krwi powinno być wykonywane wcześniej.

Cytologia

Badania profilaktyczne dla kobiet powinny uwzględniać cytologię - badanie, którego celem jest jak najwcześniejsze (pod warunkiem regularnych wizyt) wykrycie zmian mogących świadczyć o rozwoju raka szyjki macicy. Według zaleceń cytologia powinna być wykonywana co najmniej co trzy lata, od momentu rozpoczęcia współżycia do 65. roku życia. Warunkiem utrzymania takiej częstotliwości jest prawidłowy wynik poprzedniego badania. W przypadku wykrytych nieprawidłowości możliwe, że niezbędne będzie rozszerzenie diagnostyki oraz częstsze wykonywanie cytologii.

Więcej o badaniu: Cytologia — kiedy należy ją wykonać i na czym polega?

Badanie piersi

Jednym z najczęściej diagnozowanych wśród kobiet nowotworów jest rak piersi. W ramach profilaktyki zalecane jest tzw. samobadania piersi, które powinno być wykonywane przynajmniej raz w miesiącu przez każdą kobietę niezależnie od wieku. Do jego wykonania nie są potrzebne żadne akcesoria, dzięki czemu może być wykonane w dowolnym momencie. Wykrycie zmiany w piersi powinno zostać zgłoszone jak najszybciej lekarzowi. Gdy zajdzie taka potrzeba konieczna może okazać się dalsza diagnostyka, obejmująca m.in. mammografię. Badanie to polega na umieszczeniu piersi pomiędzy płytkami, a następnie wykonaniu zdjęć rentgenowskich. Według aktualnych zaleceń wśród badań profilaktycznych dla kobiet powinna znajdować się mammografia. Wskazuje się by była ona wykonywana przez każdą kobietę po osiągnięciu 50. roku życia co dwa lata. W przypadku kobiet z historią choroby w rodzinie niezbędne może okazać się wcześniejsze rozpoczęcie badań przesiewowych pod kątem raka piersi.

Badanie skóry

Według American Cancer Society kobiety powinny również co miesiąc samodzielnie badać swoją skórę. Badaniu powinno zostać poddane całe ciało, ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowe znamiona lub znamiona, które zmieniły swój wygląd. Ich pojawienie się może świadczyć o rozwoju raka skóry.

Identyfikacja potencjalnych zmian nowotworowych powinna odbywać się według zasady ABCDE::

• A, asymetria: Jeśli pieprzyk jest przecięty na pół pionowo, obie połówki nie są takie same.
• B, brzegi: Krawędzie pieprzyka są nieregularne.
• C, kolor: występują zmiany w kolorze pieprzyka lub okolicy.
• D, wielkość: średnica pieprzyka jest większa niż 5 mm.
• E, ewolucja: pieprzyk zaczyna swędzieć, krwawić lub zmieniać się w jakikolwiek sposób.

Wcześnie zdiagnozowany czerniak jest wysoce uleczalny. Osoby znajdujące się w grupie podwyższonego ryzyka lub z historią choroby w rodzinie, powinny przedyskutować kwestię częstotliwości wykonywania badania dermatologicznego. Ponadto, w ramach badania skóry należy również zwrócić uwagę na rany, które się nie goją.

Badanie przesiewowe raka jelita grubego

Badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego powinny rozpocząć się od 50. roku życia. Zwykle wykonuje się sigmoidoskopię, która polega na wprowadzeniu specjalnej rurki z kamerą przez odbyt, w celu zbadania dolnej części okrężnicy, lub kolonoskopię, w której dłuższa rurka pozwala na zbadanie całej okrężnicy. O ile nie zostanie wykryty problem lub dana osoba nie znajduje się w grupie podwyższonego ryzyka, kolonoskopię powtarza się co 10 lat.

Więcej na temat raka jelita grubego: Rak jelita grubego — objawy, diagnoza, leczenie

Badanie gęstości kości

Kobiety powinny rozpocząć badania przesiewowe w kierunku osteoporozy od badania gęstości kości w wieku 65 lat. Osoby obciążone czynnikami ryzyka osteoporozy, takimi jak złamania lub niska masa ciała, powinny zostać poddane badaniom przesiewowym wcześniej. W celu wykrycia nieprawidłowości wykonywane jest badanie densytometryczne (najczęściej metodą DEXA). W ramach badania pacjentka leży na stole, podczas gdy aparat rentgenowski wykonuje zdjęcia dokładnie pokazujące gęstość danej kości lub odcinka kręgosłupa. Częstotliwość wykonywania tych badań różni się w zależności od gęstości kości i innych czynników ryzyka.

Badania profilaktyczne dla kobiet - podsumowanie

Wiele z powyższych badań jest zlecanych przez lekarzy rutynowo, w ramach kontrolnych wizyt. Warto jednak dokładnie zapytać o możliwości i przysługujące programy profilaktyczne.